Чӑваш Енри аграрисем хӑйсем туса илекен продукцие ют ҫӗршыва хастар ӑсатаҫҫӗ. Асӑннӑ ӗҫ «Халӑхсем хушшинчи коопераци тата экспорт» наци проекчӗпе килӗшӳллӗн пурнӑҫланса пырать.
«Агроаналитика центрӗ» федерацин патшалӑх хысна учрежденийӗ пӗлтернине тӗпе хурса республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, кӑрлач-нарӑс уйӑхӗсенче кушӑм сутассипе пирӗн регион Раҫҫейре малтисен ретӗнче пулнӑ. Асӑннӑ продукцие пирӗн регион 118,7 пин америка долларӗлӗх сутнӑ.
Кушӑм Польшӑна, Германие тата Беларуҫе ӑсанать.
Чӑваш Ене ӑратлӑ ӑйӑрсен биоматериалне кӳрсе килнӗ. Вӗсен генетика материалне Россельхознадзорӑн Чӑваш Республикипе Чӗмӗпӗр облаҫӗнчи управленийӗн инспекторӗ тӗрӗсленӗ.
Спорт ӑрачӗллӗ лашасене пӗтӗлентермелли биоматериала Швецинче туяннӑ. Ӑна пурӗ 14 доза илсе килнӗ.
Материал паха тата пирӗн тӑрӑхри лашасене пӗтӗлентерме юӑхлине Швецинче панӑ ветеринари сетификачӗ те ҫирӗплетсе панӑ. Сертификатра ҫырнине ӗненсен, биоматериала иличчен ӑйӑрсене тӗрлӗ чир-чӗртен тӗрӗсленӗ, янаварсем таса сыввине палӑртнӑ.
Чӑваш Енре сыснасен Африка мурне тупса палӑртни пирки унччен хыпарланӑччӗ. Ҫавна пула килти сыснасене те тӗрӗслӗҫ, ҫак выльӑха ӗрчетекен хуҫалӑхсенче те плана кӗртмен тӗрӗслевсем пулӗҫ. Кун пирки Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленийӗ пӗлтерет.
Ку уйӑхра сысна тытакан юрдици сӑпачӗсене тата усламҫӑсене тӗрӗсленӗ. Йӗркене пӑснӑ тӗслӗхсене тупса палӑртман. Килте усракан сыснасенчен 15 проба илнӗ. Африка мурӗн вирусне тупса палӑртман.
Аса илтерер: раштав уйӑхӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнче Африка мурӗпе чирленӗ икӗ хир сыснине тупнӑччӗ, ҫавна май унта карантин пулнине палӑртнӑ. Ку чарӑва халӗ пӑрахӑҫланӑ.
Канаш районӗнчи пӗр тӑвансем фермер хуҫалӑхӗ йӗркеленӗ. Чӑваш Республикин ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, Кармами Выҫҫӑлкки ялӗнчи фермерсемпе вӑл ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, тӗл пулнӑ.
Андрей, Сергей, Виктор, Иван Николаевсем 100 пуҫ ӗне выльӑхлӑх ферма уҫас тенӗ. Сергей Николаев министра каланӑ тӑрӑх, фермер хуҫалӑхне уҫас ӗмӗт тахҫанах амаланнӑ. Палӑртнине пурнӑҫа кӗртме «Ҫемье выльӑх-чӗрлӗх фермине йӗркелесси тата аталантарасси» программӑна хутшӑнни май панӑ. Фермер хуҫалӑхӗ ятарлӑ конкурс витӗр тухса 10 миллион тенкӗ гранта тивӗҫнӗ.
Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе хресчен-фермер хуҫалӑхӗсенче ҫуртрисене ҫураки валли хатӗрлеҫҫӗ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри филиалӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсен вӑрлӑхне нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗ тӗлне 47,7 тонна хатӗрленӗ. Ку вӑл планпа пӑхнин 99 проценчӗ пулать. Ҫав шутран кондицие ларнин хисепӗ – 82 процент. Пилӗк районта вара паха вӑрлӑх кирлинчен те ытларах. Кондицие ларман вӑрлӑха ытти ҫӗрте те ҫине тӑрсах тасатса алаҫҫӗ. Ку ӗҫре 140 звено вӑй хурать.
Чаваш Енре ҫӗрулми туса илесси пирки калаҫнӑ. Раҫҫейре туса илекен ҫӗрулмин 25 процентне Атӑлҫи федераци округӗнче ҫитӗнтереҫҫӗ. Чӑваш Ен округра иккӗмӗш вырӑн йышӑнать, пӗрремӗшӗнче – Чулхула облаҫӗ.
Раҫҫейӗпе илес тӗк республика – 9-мӗш вырӑнта. ЧР ял хуҫалӑх министрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, эпир ҫӗрулмине ҫининчен 3 хут ытларах туса илетпӗр. Анчах ӑна сутма йывӑртарах пулса пырать, уйрӑмах – пахалӑхсӑррине. «Эпир ҫӗрулми туса илме вӗренсе ҫитрӗмӗр, анчах ӑна тасатма, ҫума, фасофка тума хӑнӑхман», - тенӗ министр. Ку хатӗр-хӗтӗр ҫуккипе те ҫыхӑннӑ.
Министр Чӑваш Енре кӑҫал чипс туса кӑларакан предприяти хута каяссине пӗлтернӗ.
Хуҫи лашине прививка тутарасшӑн пулман. Куншӑн унӑн явап тытма тивнӗ.
Чӗрчуна лаша спорчӗн шкулӗнче усранӑ. Хуҫи ӑна прививка тутарасшӑн пулман, ҫавна май ытти чӗрчуна чир-чӗр ертес хӑрушлӑх пулнӑ.
Хуҫи лашана грипран, ринопневмонирен прививка тутарма хирӗҫленӗ. Ку кӑна мар, чӗрчуна унччен пӗрре те вакцинацилемен. Ҫӗнӗ Шупашкарти чӗрчунсен чирӗсемпе кӗрешекен станци ҫакна тупса палӑртнӑ та материалсене Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленине ярса панӑ.
Лаша хуҫине административлӑ майпа явап тыттарнӑ, 500 тенкӗ штраф тӳлеттернӗ.
Чӑваш Енри препаратсемпе банана эмеллеҫҫӗ.
Юлашки ҫулсенче пирӗн тӑрӑхри предприятисем хӑйсен продукцине ют ҫӗршыва ӑсатма тытӑнчӗҫ. Иртнӗ ҫул, акӑ, Чӑваш Енри тата тепӗр 55 предприяти экспорта тухнӑ.
«Август» фирма туса кӑларакан пӗр препарат Эквадора ӑсанать. Унпа банан плантацийӗсене эмеллеҫҫӗ. Пӗлтӗр Эквадорти аграрисем 30 пин гектар лаптӑка чӑвашсен препарачӗпе сапнӑ.
Пӗлтӗрхи иккӗмӗш ҫур ҫулта Вӑрнарти фирма хӑйӗн продукцине Тунис, Алжир, Египет, Колумби, Марокко, Зимбабва тата хӑш-пӗр ҫӗршыва ӑсатнӑ. Бразилире туса илекен мамӑка та Вӑрнарти эмелпе им-ҫамлаҫҫӗ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри управленийӗн специалисчӗсем кӗрхи культурӑсем хӗл епле каҫнине тӗрӗсленӗ. Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, 64,7 пин гектар ҫинче кӗрхисем хулӑн юр айӗнче шанчӑклӑ хӗл каҫаҫҫӗ, 1,9 пин гектар ҫинче ҫеҫ – начартарах.
Юр хытса ларман. Унӑн ҫӳллӗшӗ — 15-50 см (вӑтамран — 25-27 см). Ҫӗр 1170 сантиметр таран шӑннӑ (вӑтамран — 25-35 см).
Специалистсем каланӑ тӑрӑх, хулӑн юр ӳсен-тӑрана тата тӑпрана сивӗрен аван хупланӑ.
Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленине нумаях пулмасть пӗр ҫӑхав ҫитнӗ. Унта Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Пухтанкасси ялӗ патӗнче ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗр ҫинче хӑйӑр кӑларнине евитленӗ.
Ҫӑхава тишкерме Россельхознадзорӑн ӗҫченӗсем рейда тухса кайнӑ. Кӑлтӑка асӑрхасан Шалти ӗҫсен министерствин Хӗрлӗ Чутай районӗнчи полицейскисене систернӗ. Вӗсене хӑйӑр кӑларакансене тупса палӑртма ыйтнӑ.
Пакунлисем карьера кам уҫнине пӗлеймен, анчах унтан хӑйӑр кӑларакан ҫынна тупса палӑртнӑ. Хӑйӑр кӑларакан ҫӗр лаптӑкне межевани туман. Апла пулсан ҫӗршӗн явапли — район администрацийӗ. Ҫӗрпе тивӗҫлипе усӑ курмалли пирки асӑрхаттарса шӑпах райадминистрацие хут ҫырса янӑ та.
Хӑйӑр кӑларнӑ ҫынна та явап тыттарӗҫ.
+13.3 °C